Расказваем, як бюджэтна сабраць дзяцей да 1 верасня і захаваць пры гэтым дрэс-код
Школьныя базары пачалі працаваць па ўсёй краіне. А гэта значыць, што тысячы сем’яў чакае традыцыйны шопінг. Вялікі і затратны ён будзе не толькі ў бацькоў першакласнікаў. Расказваем, колькі цяпер будзе каштаваць сабраць дзіця ў школу, каму і як дапаможа дзяржава, а таксама якія хітрасці выкарыстоўваюць шматдзетныя сем’і, каб сэканоміць на закупцы да новага навучальнага года.
Шасцёра шопінгу чакаюць
У сям’і Барытоляў з Вялічкавіч Салігорскага раёна ўжо многія гады ліпень і жнівень — самыя затратныя для агульнага бюджэту месяцы. Менш за пяцёра школьнікаў у Таццяны і Андрэя, якія працуюць маці і татам у дзіцячым доме сямейнага тыпу, не бывае. У бягучым годзе іх шасцёра, у тым ліку два першакласнікі — Грыша і Вадзік. Хлопчыкі яшчэ адпачываюць у лагеры, але пасля вяртання ў першую чаргу іх чакае сур’ёзны шопінг. Для бюджэту сям’і Барыстоляў гэта істотныя расходы. У бягучым годзе ніжняя планка кошту аптымальнай экіпіроўкі малодшых школьнікаў складае Br320, верхняя — Br1208, але, як і многія бацькі, Таццяна і Андрэй арыентуюцца на тое, што цана іх «грандыёзнай закупкі» акажацца недзе пасярэдзіне. За многія гады яны вызначылі самыя прымальныя варыянты для сям’і. 
— Не адкладаем усе закупкі на потым. Сшыткі і іншыя канцтавары набываем на працягу ўсяго года, рукзакі і адзенне — бліжэй да жніўня, таму што дзеці за лета могуць значна вырасці, — расказвае Таццяна Міхайлаўна.- У асноўным усё заказваю на адным з маркетплэйсаў: у звычайных магазінах тавар аналагічнай якасці даражэйшы. Нядаўна купіла дзецям спартыўную форму, кашулі, туфлі. Усё добрай якасці, з натуральных тканін: штаны, спадніцы, кофты не расцягваюцца, не садзяцца. Лічу, што абышлося нядорага: кашулі з бавоўны — у сярэднім па 22 рублі, туфлі — па 40 рублёў, спартыўныя касцюмы — 50-60 рублёў.
У час закупак да школы сям’я Брыстоляў стараецца ўкласціся ў рамкі таго, што ёй выплачвае дзяржава. Але калі знаходзяцца спонсары, ад іх дапамогі не адмаўляюцца. У бягучым годзе па акцыі «Збяры партфель першакласніку» на Грышу і Вадзіка 1 тысячу рублёў выдзеліў Беларускі дзіцячы фонд.
— Два рукзакі хлопчыкам я ўжо купіла ў Пінску. Новыя партфелі — добры стымул лепш вучыцца, — лічыць Таццяна Міхайлаўна і з гонарам удакладняе: — Даша, якая ідзе ў 10 клас, і Лёша, які перайшоў у 2-і, — выдатнікі. У Паліны сярэдні бал вышэйшы за 8. Даша за год у сям’і павысіла бал паспяховасці з 5 да 7.
З улікам дрэс-коду
Асобны бюджэт на падрыхтоўку да школы звычайна выдзяляюць і ў шматдзетных сем’ях. Пры гэтым там добра ведаюць: дзяржава па традыцыі дапаможа купіць усё неабходнае. Менавіта таму сёння шматдзетная маці Алена Серб прыйшла ў ТЦСАН Уздзенскага раёна з заявай на штогадовую фінансавую падтрымку да школы.
— Патроху пачынаю рыхтаваць да 1 верасня сваіх двое з траіх дзяцей. Настасся паедзе ў Маладзечна вучыцца ў 9-ы клас санаторнай школы, Мацвей пойдзе ў 4-ы клас у мясцовую гімназію. Яшчэ не ўсё закупілі да школы, таму матэрыяльная дапамога ад дзяржавы вельмі спатрэбіцца, — прызналася жанчына.
Бацькі ўжо актыўна манітораць магазіны і базары ў пошуках школьнага адзення і канцтавараў прыдатнай якасці і цаны. Начальнік упраўлення па адукацыі, спорце і турызме Уздзенскага райвыканкама Вольга Кароль запэўнівае: іх кошт прымальны, аддзел эканомікі Уздзенскага райвыканкама і прафсаюзы пастаянна трымаюць цэны на кантролі.
— Большасць бацькоў купляюць дзецям абноўкі да 1 верасня ў нашых магазінах, але некаторыя едуць у Мінск, дзе лепшы выбар, — адзначае Вольга Аляксандраўна. — Мы арыентуем іх па куплю беларускага адзення для школы. На сходах дэманструем ім яе ўзоры. Для бацькоў першакласнікаў праводзілі такія паказы ў маі — чэрвені. Мне, маці першакласніка, тады ўручылі памятку аб тым, які выгляд павінна мець школьная форма.
Элементы такога адзення ўжо ўведзены ў кожнай установе адукацыі раёна. У асноўным гэта камізэлькі і значкі.
— Увядзенне дрэс-коду ў школах раёна ідзе паступова. Спачатку некаторыя ўвялі толькі камізэлькі, іншыя — толькі гальштукі або шыйныя платкі са значкамі з эмблемамі, што дазваляе ідэнтыфікаваць прыналежнасць да роднай альма-матар, — гаворыць Вольга Кароль. — З бягучага навучальнага года ў кожнай установы адукацыі ўжо мінімум па два элементы: камізэлька плюс у хлопчыкаў штаны, а ў дзяўчынак спадніца, як правіла, чорнага або сіняга колеру, для ўсіх — белая кашуля.
З бягучага года дрэс-код з’явіцца і ў настаўнікаў Уздзенскага раёна. У СШ нумар 1 імя А.С.Пушкіна ўсе педагогі будуць насіць касцюмы ў чорным колеры. Для жанчын абавязковы спадніца, пінжак (камізэлька), для мужчын — касцюм. Педагогі СШ нумар 2 імя К.Крапівы яшчэ не вызначыліся са знешнім выглядам, але абавязкова зробяць гэта ў бліжэйшы час.
Дапамога па адрасе
Дапамога для збору дзяцей да новага навучальнага года належыць шматдзетным сем’ям па ўсёй краіне ў рамках праграмы «Здароўе народа і дэмаграфічная бяспека». Ва Уздзенскім раёне размова ідзе пра 380 шматдзетных сем’яў, дзе выхоўваюць каля 800 школьнікаў. Усяго ж тут 1 верасня за парты 12 мясцовых навучальных устаноў сядзе 2651 дзіця.
— З 1 жніўня сума дапамогі на кожнага школьніка са шматдзетнай сям’і складае 129,90 рубля, — удакладняе дырэктар ТЦСАН Уздзенскага раёна Наталля Жук. — Для ее атрымання патрэбна копія пасведчання шматдзетнай сям’і, даведка з установы адукацыі, што дзіця там навучаецца, а таксама заява.
Падтрымаюць фінансава і дзяцей у Клецкім раёне Мінскай вобласці. Напрыклад, у Зубкаўскай СШ 52 школьнікі, многія з якіх са шматдзетных сем’яў. Сярод іх другакласніца Мілена і яе брат васьмікласнік Уладзіслаў.
— Гэтымі днямі едзем з імі за туфлямі ў мясцовы магазін, — расказвае маці Мілены і Уладзіслава Надзея Штычко, якая да выхаду ў дэкрэт працавала сакратаром ААТ «Сельгасфіліял «Клецкі». — Пазней падбяру дачцэ і сыну адзенне ў адпаведнасці са школьным стылем: спадніцы і штаны чорнага колеру. Камізэлькі дзецям заказваем цэнтралізавана на адной з беларускіх фабрык.
Сем’і, у тым ліку шматдзетныя, могуць разлічваць і на дзяржаўную адрасную сацыяльную дапамогу. Ва Уздзенскім раёне ўжо ёсць тыя, хто не толькі звярнуўся за ёю, але і атрымаў. Адна з сем’яў — шматдзетная, другая — няпоўная, дзе маці выхоўвае двое дзяцей. Першая атрымала каля 500 рублёў, другая — каля 400.
— Адрасная сацыяльная дапамога прадастаўляецца адзін раз у год. Памер — не фіксаваны. Сума адраснай матэрыяльнай дзяржпадтрымкі, якую вызначае спецыяльная камісія, залежыць ад таго, у наколькі цяжкую жыццёвую сітуацыю трапіла сям’я, — расказвае загадчык сектара ўпраўлення па працы, занятасці і сацыяльнай абароне Уздзенскага райвыканкама Кацярына Волкава.
Напрыклад, ва Уздзенскім раёне найбольшая адрасная падтрымка была аказана сям’і з двума дзецьмі, бацька якой атрымаў сур’ёзную траўму галавы. Яму спатрэбілася цэлая серыя аперацый. Пры гэтым улічваецца і той факт, шматдзетная гэта сям’я ці не, поўная ці няпоўная. Таксама ёсць розніца ў тым, ці плацяць на дзіця аліменты, ці маці гадуе яго без фінансавай падтрымкі бацькі.
— Возьмем, напрыклад, стандартную сям’ю — тата, маці, двое дзяцей. Для атрымання адраснай дапамогі яна павінна мець нізкі матэрыяльны даход і пацвердзіць яго дакументальна. Акрамя таго, у пакеце дакументаў, якія трэба будзе прынесці ў «адно акно», павінны быць: даведка аб складзе сям’і, прапісцы і даходах за 12 апошніх месяцаў, дакумент, які пацвярджае працаўладкаванне бацькоў (копія дагавора — працоўнага або падраду, засведчаная работадаўцам). Таксама трэба прадаставіць пасведчанні — аб нараджэнні дзяцей і аб шлюбе, — расказвае Кацярына Валянцінаўна. — Адзінокія маці павінны прадставіць даведку з загса аб статусе адзінокай маці (дакумент аб разводзе або смерці мужа), разведзеныя — даведку аб скасаванні шлюбу. Калі звярталіся за аліментамі — даведка аб гэтым факце, калі не звярталіся — таксама адпаведны дакумент. Абавязкова таксама даведка аб даходах за апошнія 12 месяцаў.
Яна адзначае, што колькасць прэтэндэнтаў на адрасныя дзяржаўныя сацыяльныя дапамогі становіцца ўсё меншая. І прычыны таго дзве.
— Выраслі даходы людзей — скарацілася колькасць малазабяспечаных сем’яў. Акрамя таго, у краіне на высокім узроўні ідзе дзяржпадтрымка шматдзетных, — лічыць яна.
Дарэчы, сем’і, маючыя ў гэтым патрэбу, могуць атрымаць як аднаразовую, так і штомесячную сацыяльную дапамогу: шматдзетныя — на 12 месяцаў, выхоўваючыя аднаго-двух дзяцей — на 6 месяцаў.
Як удакладніла спецыяліст аддзела сацыяльнай падтрымкі насельніцтва і аховы працы ўпраўлення па працы, занятасці і сацыяльнай абароне Наваполацкага гарвыканкама Настасся Харэцкая, на штомесячную сацыяльную дапамогу могуць разлічваць тыя, у каго даход на аднаго члена сям’і ніжэйшы за ўстаноўлены парог — адзін БПМ (на 1 жніўня гэта 433 руб.).
Стыкеры, флікеры, бэйдж і басейн
Бацькам школьнікаў дапамагае не толькі дзяржава, але і сацыяльна адказныя прадпрыемствы, дзе працуюць іх таты і мамы. Напрыклад, наваполацкія арганізацыі да 1 верасня выдзяляюць супрацоўнікам ад 40 да 200 рублёў — у непасрэднай залежнасці ад даходаў кампаніі. Некаторыя прадпрыемствы «збіраюць партфель» першакласніку ў прамым сэнсе слова.
— Кожны год робім гэта. У 2024-м падалі ўжо заявы на дапамогу бацькі 40 такіх дзяцей, — расказвае намеснік генеральнага дырэктара кампаніі ААТ «Буравая кампанія «Дэльта» Уладзімір Радчанка. — У партфелі па традыцыі амаль 40 найменняў карысных рэчаў: ад сшыткаў, фарбаў і магнітных закладак да блакнотаў, стыкераў і флікераў. Абавязкова да 1 верасня аказваем дапамогу шматдзетным сем’ям, якіх у нас каля 40. Усім налічваем па тры-пяць базавых.
Не пакідае без падтрымкі да школы дзяцей сваіх супрацоўнікаў і УП «Агракамбінат «Ждановічы» Мінскага раёна.
— Кожны год у канцы лета аказваем дапамогу шматдзетным сем’ям, адзінокім маці, а таксама сем’ям, якія выхоўваюць дзіця-інваліда, дзе ёсць навучэнцы 1-5 класаў, у памеры 150 рублёў на дзіця, — расказвае намеснік генеральнага дырэктара прадпрыемства Кацярына Грытчанка. — Для першакласнікаў яшчэ напярэдадні 1 верасня праводзім свята, дзе ўручаем рукзачкі з наборам канцтавараў. Экіпіруем іх па ўсіх правілах! Дарэчы, на гэты раз адной з 21 запрошаных на гэта свята будзе і мая першаклашка — дачка Настасся.
Тамара МАРКІНА,
фото БЕЛТА і з адкрытых інтэрнэт-крыніц,
газета «7 дней».
